Viêm tai giữa là một trong những bệnh lý tai mũi họng phổ biến, bệnh gây ra tình trạng viêm nhiễm trong khoang tai giữa, dẫn đến đau nhức, giảm thính lực và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của viêm tai giữa và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp hạn chế các ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thính giác. Vậy viêm tai giữa có triệu chứng như thế nào? Đâu là cách điều trị hiệu quả nhất? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Viêm tai giữa là gì? Các loại viêm tai giữa
Viêm tai giữa là tình trạng nhiễm trùng tại khu vực tai giữa, nằm phía sau màng nhĩ, dẫn đến các triệu chứng như đau tai, sưng viêm, sốt và chảy dịch. Bệnh có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi nhưng thường gặp nhất ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong giai đoạn từ 6 đến 36 tháng tuổi. Nguyên nhân chính là do cấu trúc tai của trẻ chưa hoàn thiện, cùng với hệ miễn dịch còn yếu, khiến cơ thể dễ bị vi khuẩn và virus tấn công.
Theo thống kê y tế, có đến hơn 80% trẻ nhỏ từng bị viêm tai giữa ít nhất một lần trước 3 tuổi. Mặc dù đây là bệnh lý phổ biến ở trẻ em, nhưng người lớn cũng có nguy cơ mắc phải, đặc biệt là những người có tiền sử nhiễm trùng hô hấp hoặc tiếp xúc với môi trường ô nhiễm thường xuyên.
Các loại viêm tai giữa:
- Viêm tai giữa cấp tính: Thường xảy ra đột ngột, gây đau nhức, sốt và có thể dẫn đến tích dịch trong tai.
- Viêm tai giữa thanh dịch: Xảy ra khi có dịch tích tục trong tai giữa mà không gây nhiễm trùng.
- Viêm tai giữa mãn tính: Tình trạng viêm kéo dài, dẫn đến tổn thương và màng nhĩ có thể bị rách.
Nguyên nhân gây viêm tai giữa
Viêm tai giữa có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, trong đó phổ biến nhất là sự chưa hoàn thiện về cấu trúc và chức năng của vòi nhĩ, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Hệ miễn dịch còn yếu cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn.
Bất thường trong hoạt động của vòi nhĩ có thể gây tích dịch trong tai giữa, dẫn đến viêm nhiễm. Hiện tượng tắc vòi nhĩ có thể do nguyên nhân chức năng hoặc cơ học. Các vấn đề như vòi nhĩ xẹp kéo dài, cơ chế mở vòi nhĩ kém hoặc cấu trúc sụn vòi còn mềm ở trẻ nhỏ làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Ngoài ra, sự khác biệt trong cấu trúc xương sọ giữa trẻ em và người lớn có thể khiến cơ căng màn hầu hoạt động kém hiệu quả hơn ở trẻ nhỏ, làm tăng khả năng ứ dịch trong tai giữa.
Triệu chứng của viêm tai giữa
Triệu chứng viêm tai giữa có thể khác nhau tùy theo mức độ bệnh và độ tuổi của người mắc. Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:
- Đau tai: Cảm giác đau nhói hoặc âm ỉ trong tai, đặc biệt khi nằm nghiêng.
- Sốt: Nhiều trường hợp bị sốt cao, đặc biệt là ở trẻ em.
- Giảm thính lực: Cảm giác tai bị ù, nghe kém do sự tích tụ dịch trong tai giữa.
- Dịch chảy từ tai: Khi tai có dấu hiệu nhiễm trùng nặng, có thể xuất hiện dịch mủ chảy ra ngoài.
- Rối loạn tiêu hóa: Một số trẻ bị viêm tai giữa cũng có biểu hiện tiêu chảy, nôn trớ đi kèm với sốt.
- Quấy khóc, khó chịu: Trẻ nhỏ thường có biểu hiện quấy khóc, bỏ bú, ngủ không yên giấc do cảm giác đau nhức.
Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành viêm tai giữa mãn tính, làm thủng màng nhĩ, gây chảy mủ tai kéo dài và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.
Phương pháp chẩn đoán và điều trị viêm tai giữa
Phương pháp chẩn đoán viêm tai giữa
- Soi tai có bơm hơi: Kiểm tra độ phản hồi của màng nhĩ để xác định sự tích tụ dịch trong tai giữa.
- Đo nhĩ lượng đồ (tympanometry): Xác định tính di động của màng nhĩ và mức độ tắc nghẽn trong tai giữa.
- Soi vòm họng: Giúp phát hiện các tổn thương hoặc khối u tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến chức năng tai.
- Nội soi tai: Bác sĩ sử dụng thiết bị nội soi tai chuyên dụng để quan sát chi tiết tình trạng màng nhĩ và ống tai. Ở người bình thường, màng nhĩ có màu xám hồng hoặc trắng sáng, trong mờ. Khi bị viêm nhiễm, màng nhĩ sẽ có dấu hiệu sưng đỏ, sung huyết hoặc căng phồng do sự tích tụ dịch bên trong hòm nhĩ.
Chẩn đoán viêm tai giữa thường dựa trên các dấu hiệu lâm sàng kết hợp với kết quả kiểm tra từ những phương pháp trên. Ở người lớn, đặc biệt khi có viêm tai giữa kéo dài, nội soi vòm mũi họng là bước quan trọng để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng như khối u.
Phương pháp điều trị viêm tai giữa hiệu quả
- Theo dõi tình trạng bệnh: Một số trường hợp nhẹ có thể tự khỏi mà không cần điều trị.
- Dùng thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh (nếu viêm do vi khuẩn) hoặc thuốc kháng viêm.
- Trích rạch màng nhĩ và đặt ống thông nhĩ: Nếu tình trạng không cải thiện, phương pháp này giúp giải phóng dịch trong tai giữa và cải thiện thính lực.
- Phẫu thuật nạo VA: Đối với trẻ em bị tái phát nhiều lần, phẫu thuật nạo VA giúp giảm nguy cơ viêm tai giữa tái diễn.
- Liệu pháp hỗ trợ: Bệnh nhân có dấu hiệu dị ứng có thể sử dụng thuốc kháng histamine hoặc corticosteroid để giảm viêm và hỗ trợ chức năng vòi nhĩ.
Ngoài ra, một số phương pháp hỗ trợ như nghiệm pháp Valsalva hoặc nghiệm pháp Politzer giúp cải thiện tình trạng tắc nghẽn vòi nhĩ. Tuy nhiên, không nên thực hiện khi đang bị cảm lạnh hoặc chảy nước mũi.
Người bị viêm tai giữa cần hạn chế các hoạt động có sự thay đổi áp suất như lặn biển hoặc đi máy bay. Nếu bắt buộc phải di chuyển bằng máy bay, việc nhai kẹo cao su hoặc uống nước trong khi cất cánh và hạ cánh có thể giúp giảm cảm giác khó chịu.
Các thắc mắc về bệnh viêm tai giữa
Bệnh viêm tai giữa có nguy hiểm không?
Hầu hết các trường hợp viêm tai giữa nếu được phát hiện và điều trị đúng cách sẽ không để lại biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu bệnh kéo dài hoặc tái phát nhiều lần mà không được chữa trị dứt điểm, có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nguy hiểm đến sức khỏe, đặc biệt là thính lực và sự phát triển của trẻ nhỏ. Một số biến chứng có thể gặp bao gồm:
- Suy giảm thính lực: Viêm tai giữa kéo dài có thể làm tổn thương màng nhĩ, gây mất thính lực tạm thời hoặc vĩnh viễn.
- Ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ nhỏ: Trẻ em bị suy giảm thính lực do viêm tai giữa có thể chậm nói, gặp khó khăn trong giao tiếp và ảnh hưởng đến khả năng học tập.
- Thủng màng nhĩ: Khi áp lực dịch trong tai giữa tăng cao, màng nhĩ có thể bị rách. Mặc dù trong nhiều trường hợp, màng nhĩ có thể tự lành sau vài ngày, nhưng cũng có những trường hợp cần can thiệp y tế.
- Viêm xương chũm: Nếu nhiễm trùng lan rộng, có thể gây viêm xương chũm, một vùng xương phía sau tai. Đây là một biến chứng nguy hiểm, có thể gây tổn thương xương và hình thành khối u chứa mủ.
- Viêm màng não: Trong những trường hợp hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, vi khuẩn từ tai giữa có thể lây lan đến các mô não, gây viêm màng não – một tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.
Do đó, khi có dấu hiệu viêm tai giữa, người bệnh cần đi khám và điều trị kịp thời để tránh những hậu quả không mong muốn.
Đối tượng nào dễ bị viêm tai giữa?
Bên cạnh trẻ nhỏ từ 6 – 36 tháng tuổi, viêm tai giữa cũng thường gặp ở những nhóm đối tượng sau:
- Trẻ bú bình hoặc sử dụng núm vú giả: Có nguy cơ cao hơn do sữa dễ tràn vào tai giữa khi bú ở tư thế nằm.
- Trẻ đi nhà trẻ: Thường xuyên tiếp xúc với môi trường có nhiều nguồn lây nhiễm vi khuẩn, virus.
- Người thường xuyên tiếp xúc với ô nhiễm không khí: Khói bụi, hóa chất và khói thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm tai.
- Những người trải qua thay đổi độ cao hoặc khí hậu lạnh: Sự thay đổi áp suất có thể ảnh hưởng đến vòi nhĩ, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
- Người có tiền sử cảm lạnh, cúm hoặc viêm xoang: Nhiễm trùng đường hô hấp trên có thể lan đến tai giữa.
- Người có dị tật bẩm sinh vùng mũi họng: Một số bất thường về cấu trúc có thể cản trở sự thông khí của tai giữa, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn hoặc con bạn xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào của viêm tai giữa, đặc biệt là đau tai dữ dội, sốt cao, mất thính lực hoặc dịch chảy từ tai, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được thăm khám và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm và can thiệp đúng cách không chỉ giúp kiểm soát bệnh nhanh chóng mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Ngoài ra, nếu triệu chứng kéo dài hơn vài ngày mà không có dấu hiệu thuyên giảm, hoặc bệnh tái phát nhiều lần, bạn cũng nên tìm đến bác sĩ để được đánh giá và có phương án điều trị phù hợp nhằm bảo vệ sức khỏe thính giác lâu dài.
Viêm tai giữa là một bệnh lý phổ biến nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, thực hiện các biện pháp phòng ngừa và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ viêm tai giữa, đừng chủ quan mà hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám, tư vấn và có phương án điều trị phù hợp, nhằm bảo vệ sức khỏe thính giác và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Xem thêm:
