Theo báo cáo từ Bộ Y tế, có tới 80% người Việt từng mắc viêm họng và trong đó, viêm họng hạt chiếm đến 45%. Căn bệnh này thường gặp ở những người bị viêm họng kéo dài, tái phát nhiều lần. Mặc dù phổ biến, nhưng không ít người vẫn mơ hồ về tính chất lây nhiễm của viêm họng hạt. Liệu căn bệnh này có lây từ người sang người không?
Viêm họng hạt và quá trình hình thành bệnh
Viêm họng hạt là một dạng viêm họng mạn tính, đặc trưng bởi sự xuất hiện của các nốt nhỏ li ti (gọi là “hạt”) ở thành sau của họng. Những hạt này chính là các nang lympho bị kích thích và sưng lên như một phản ứng của hệ miễn dịch trước các tác nhân gây viêm kéo dài.
Cấu trúc họng bao gồm ba phần: họng trên (vòm họng), họng giữa (khu vực khẩu cái mềm) và họng dưới (gần thanh quản). Trong đó, họng giữa là nơi tập trung nhiều nang lympho – những tổ chức đóng vai trò lọc và chống lại vi khuẩn, virus xâm nhập. Khi các nang lympho này phải hoạt động liên tục để đối phó với tình trạng kích ứng hoặc nhiễm trùng tái phát, chúng sẽ phì đại, tạo thành các nốt hạt rõ rệt trên bề mặt niêm mạc.
Các yếu tố thúc đẩy sự hình thành viêm họng hạt:
- Nhiễm khuẩn và virus kéo dài: Các đợt viêm họng do vi khuẩn hoặc virus nếu không được điều trị triệt để có thể dẫn đến tình trạng mạn tính, kích thích niêm mạc họng liên tục.
- Phản ứng dị ứng: Những người mẫn cảm với phấn hoa, bụi nhà, lông thú hoặc các tác nhân trong không khí dễ bị viêm họng tái phát do phản ứng quá mức của hệ miễn dịch.
- Môi trường ô nhiễm: Hút thuốc lá, tiếp xúc với khí thải, hóa chất, hoặc sống trong khu vực ô nhiễm cao khiến họng liên tục bị tổn thương.
- Lối sống không lành mạnh: Sử dụng rượu bia thường xuyên, hút thuốc, hoặc sinh hoạt trong môi trường điều hòa khô lạnh đều góp phần làm suy yếu hàng rào bảo vệ của niêm mạc họng.
- Yếu tố di truyền: Một số người có nền tảng di truyền dễ mắc các bệnh viêm mạn tính hoặc rối loạn miễn dịch, từ đó làm tăng nguy cơ phát triển viêm họng hạt.
Tình trạng viêm kéo dài không chỉ gây đau rát, ho khan, mà còn khiến người bệnh cảm thấy vướng víu như có dị vật trong cổ họng. Chính vì vậy, nhiều người thường đặt câu hỏi: Viêm họng hạt có lây không? Hiểu rõ bản chất của bệnh sẽ giúp chúng ta biết cách phòng tránh, xử lý đúng cách và giảm thiểu rủi ro lây nhiễm nếu có trong đời sống hàng ngày.
Viêm họng hạt có lây không?
Viêm họng hạt là một bệnh lý phổ biến, tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ về khả năng lây truyền của nó. Trên thực tế, viêm họng hạt chỉ có nguy cơ lây lan trong một số trường hợp nhất định, và điều này phụ thuộc trực tiếp vào nguyên nhân khởi phát bệnh. Hiện nay, viêm họng hạt được lây truyền qua các con đường:
Lây qua giọt bắn trong khoảng cách gần
Khi người mang mầm bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện ở cự ly gần, các hạt nhỏ chứa virus hoặc vi khuẩn có thể khuếch tán trong không khí. Nếu người khỏe mạnh hít phải hoặc tiếp xúc gần trong môi trường đó, nguy cơ nhiễm các bệnh hô hấp – gián tiếp dẫn đến viêm họng hạt là rất cao.
Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết
Những hành động như bắt tay, ôm, hoặc dùng chung các vật dụng như ly uống nước, khăn mặt, muỗng,…. nơi có dính nước bọt, nước mũi hay dịch tiết từ người bệnh cũng có thể làm lây truyền vi khuẩn, virus gây viêm họng cấp, từ đó tạo điều kiện cho viêm họng hạt phát triển.
Qua các bề mặt trung gian
Các bề mặt thường xuyên chạm vào như tay nắm cửa, điện thoại, bàn làm việc, bàn phím… có thể lưu giữ mầm bệnh. Nếu người khác vô tình chạm tay vào rồi đưa lên mặt, mũi hoặc miệng mà không rửa tay sạch sẽ, nguy cơ nhiễm bệnh sẽ gia tăng đáng kể.
Môi trường sinh hoạt chật chội, đông đúc
Những nơi tập trung đông người như lớp học, văn phòng, phương tiện công cộng hoặc không gian kín thiếu thông thoáng là môi trường lý tưởng để các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp lan truyền nhanh chóng, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi thất thường.
Ngược lại, nếu viêm họng hạt phát sinh từ các nguyên nhân không do nhiễm trùng: dị ứng, khói bụi, môi trường ô nhiễm, thời tiết hanh khô hoặc thói quen hút thuốc thì bệnh không có khả năng lây truyền từ người sang người. Đây là những phản ứng mang tính cơ địa hoặc kích ứng vật lý lên niêm mạc họng, không liên quan đến sự hiện diện của vi khuẩn hay virus nên không thể gây bệnh cho người khác thông qua tiếp xúc thông thường.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm viêm họng hạt
Mặc dù viêm họng hạt không phải lúc nào cũng lây lan, nhưng một số yếu tố có thể làm tăng khả năng lây nhiễm, đặc biệt khi nguyên nhân gây bệnh là do virus hoặc vi khuẩn. Dưới đây là những yếu tố chính cần lưu ý:
- Tiếp xúc gần với người bệnh: Việc ở gần người mắc viêm họng hạt, đặc biệt trong môi trường kín như phòng họp, lớp học hoặc phương tiện giao thông công cộng, có thể tạo điều kiện cho virus hoặc vi khuẩn lây lan qua các giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.
- Dùng chung vật dụng cá nhân: Sử dụng chung các đồ dùng như cốc, bát, khăn mặt hoặc bàn chải đánh răng với người bị bệnh có thể là con đường gián tiếp truyền mầm bệnh, do vi khuẩn hoặc virus có thể tồn tại trên bề mặt các vật dụng này.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch kém, chẳng hạn như trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người đang điều trị các bệnh mãn tính, dễ bị nhiễm bệnh khi tiếp xúc với các tác nhân gây viêm họng hạt.
- Môi trường sống ô nhiễm: Sống hoặc làm việc trong môi trường có nhiều khói bụi, khói thuốc lá hoặc khí thải công nghiệp có thể làm tổn thương niêm mạc họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus dễ dàng xâm nhập và gây bệnh.
Một số câu hỏi thường gặp về viêm họng hạt
Viêm họng hạt có thể tự khỏi không?
Trên thực tế, khả năng viêm họng hạt tự khỏi mà không cần can thiệp y tế là rất thấp, kể cả ở giai đoạn nhẹ. Bệnh thường kéo dài dai dẳng và dễ chuyển sang mạn tính nếu không điều trị đúng cách, tùy theo nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc phù hợp. Ngoài ra, người bệnh cũng cần tuân thủ các hướng dẫn chăm sóc tại nhà để hỗ trợ làm dịu triệu chứng và rút ngắn thời gian hồi phục.
Viêm họng hạt có tái phát không?
Câu trả lời là có. Viêm họng hạt có thể xuất hiện dưới dạng cấp tính hoặc mạn tính, trong đó dạng mạn tính thường tái phát nhiều lần nếu không điều trị triệt để. Một số nguyên nhân chính khiến bệnh dễ quay lại bao gồm:
- Niêm mạc họng yếu, dễ bị viêm khi tiếp xúc với tác nhân kích ứng.
- Thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, khói bụi, thuốc lá, hoặc không khí lạnh.
- Lạm dụng thuốc kháng sinh, dẫn đến tình trạng kháng thuốc.
- Điều trị muộn hoặc không điều trị dứt điểm trong giai đoạn đầu.
- Sức đề kháng suy giảm khiến cơ thể dễ bị vi khuẩn, virus tấn công.
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Bạn nên đến cơ sở y tế sớm nếu nhận thấy một trong các dấu hiệu sau:
- Viêm họng kéo dài hơn 2 tuần mà không có dấu hiệu cải thiện.
- Cổ họng đau rát nghiêm trọng, sốt cao, nổi hạch hoặc cảm thấy khó thở.
- Có biểu hiện toàn thân bất thường kèm theo viêm họng, như mệt mỏi kéo dài hoặc sụt cân.
Dù viêm họng hạt gây ra nhiều phiền toái và dai dẳng, nhưng tin tốt là bệnh này không trực tiếp lây từ người sang người như các dạng viêm họng do virus hoặc vi khuẩn thông thường. Tuy nhiên, những yếu tố nền tảng dẫn đến viêm họng hạt như viêm họng cấp, nhiễm trùng tai mũi họng kéo dài lại hoàn toàn có thể lây lan. Vì vậy, việc chủ động chăm sóc sức khỏe, điều trị dứt điểm các bệnh lý liên quan và giữ vệ sinh cá nhân vẫn là chìa khóa để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi nguy cơ tái phát hay lây lan gián tiếp. Nhận thức đúng, hành động sớm sẽ giúp bạn an tâm hơn khi đối mặt với căn bệnh phổ biến này.
Xem thêm:
