Viêm xoang là một trong những bệnh lý tai mũi họng phổ biến và gây nhiều phiền toái cho người bệnh. Với các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy dịch mũi, đau đầu, viêm xoang có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Vậy viêm xoang là gì? Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh ra sao? Làm thế nào để điều trị hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Viêm xoang là gì? Phân loại viêm xoang
Viêm xoang là tình trạng viêm nhiễm xảy ra trong các xoang (lỗ hổng) của hộp sọ, gây ra sự tắc nghẽn và viêm. Các xoang này gồm các khoang nhỏ bên trong xương mặt, xung quanh mũi và mắt. Khi bị viêm, chúng có thể bị đầy dịch mủ hoặc dịch nhầy, khiến mũi bị nghẹt, đau nhức và gây khó chịu.
Dựa vào nguyên nhân, vi trí và mức độ của bệnh, viêm xoang được phân loại:
Phân loại dựa trên mức độ bệnh
Viêm xoang cấp tính
Viêm xoang cấp tính thường xảy ra do nhiễm trùng đường hô hấp trên, với các triệu chứng tương tự cảm lạnh như đau đầu, chảy nước mũi, nghẹt mũi, sốt, giảm khứu giác, hôi miệng và đau quanh vùng mặt. Bệnh có thể do virus hoặc vi khuẩn gây ra, trong đó viêm xoang do virus phổ biến hơn. Thời gian bệnh kéo dài từ 1 đến 4 tuần và có thể tự khỏi nếu được chăm sóc đúng cách.
Viêm xoang bán cấp
Nếu các triệu chứng viêm xoang kéo dài từ 4 đến 12 tuần, người bệnh có thể đã chuyển sang giai đoạn viêm xoang bán cấp. Dù mức độ triệu chứng không quá nghiêm trọng như viêm xoang cấp tính, nhưng đây là giai đoạn chuyển tiếp có nguy cơ tiến triển thành viêm xoang mãn tính nếu không được điều trị kịp thời.
Viêm xoang mãn tính
Khi tình trạng viêm xoang kéo dài hơn 12 tuần, bệnh được xác định là viêm xoang mãn tính. Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng kéo dài, polyp mũi (khối u mềm hình thành trên niêm mạc), vẹo vách ngăn mũi hoặc dị ứng với nấm.
Viêm xoang mãn tính được chia thành ba nhóm:
- Viêm xoang mãn tính không có polyp
- Viêm xoang mãn tính có polyp
- Viêm xoang do nấm
Trong đó, viêm xoang mãn tính không có polyp là phổ biến nhất, với các triệu chứng tương tự viêm xoang cấp tính nhưng dai dẳng hơn.
Viêm xoang tái phát
Tình trạng viêm xoang cấp xảy ra nhiều lần trong một năm được gọi là viêm xoang tái phát. Những người có cơ địa dị ứng hoặc mắc bệnh hen suyễn thường có nguy cơ cao bị viêm xoang tái phát.
Phân loại theo vị trí viêm
Dựa trên vị trí của xoang bị viêm, viêm xoang được chia thành các loại sau:
- Viêm xoang hàm: Xoang hàm nằm phía sau xương gò má và là xoang lớn nhất trong hệ thống xoang mũi. Khi bị viêm, người bệnh thường có triệu chứng đau nhức vùng mặt, sưng quanh má và mắt, đôi khi kèm theo đau đầu.
- Viêm xoang sàng: Xoang sàng nằm sâu trong hốc mũi, phía sau mắt, nên các triệu chứng thường không rõ ràng. Người bệnh có thể bị đau vùng gáy, chảy dịch mủ xuống họng và ho kéo dài.
- Viêm xoang trán: Viêm xoang trán gây ra các cơn đau nhức vùng giữa trán, lan sang thái dương. Trong trường hợp nghiêm trọng, cơn đau có thể ảnh hưởng đến hốc mắt, gây sưng đỏ hoặc suy giảm thị lực tạm thời.
- Viêm xoang bướm: Xoang bướm nằm trong thân xương bướm và có cấu trúc phức tạp. Khi bị viêm, các triệu chứng thường tiến triển nhanh, bao gồm sốt cao, ớn lạnh, nhức đầu dữ dội, đau gáy và dịch nhầy chảy xuống họng. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể lan rộng sang hốc mắt và gây ra biến chứng nguy hiểm.
- Viêm đa xoang: Đây là tình trạng viêm nhiễm xảy ra đồng thời ở nhiều xoang do vi khuẩn lan từ một xoang sang các xoang khác. Bệnh có thể do yếu tố môi trường, dị ứng, cấu trúc mũi bất thường hoặc hệ miễn dịch suy yếu gây ra.
Nguyên nhân gây viêm xoang
Viêm xoang có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
- Vi khuẩn và virus: Các vi sinh vật này có thể xâm nhập vào xoang và gây nhiễm trùng. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm xoang cấp tính.
- Dị ứng: Những người có cơ địa dị ứng dễ bị viêm xoang do phản ứng quá mức với các tác nhân như phấn hoa, bụi, lông động vật.
- Ô nhiễm môi trường: Môi trường sống ô nhiễm, khói bụi, hóa chất có thể gây kích ứng niêm mạc mũi, từ đó dẫn đến viêm xoang.
- Cấu trúc mũi bất thường: Các vấn đề như vẹo vách ngăn mũi hoặc polyp mũi có thể làm tắc nghẽn đường thở và gây viêm xoang.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch yếu hoặc mắc bệnh tự miễn có thể dễ dàng mắc viêm xoang hơn.
Triệu chứng của viêm xoang
Các triệu chứng của viêm xoang cấp tính và mãn tính có nhiều điểm tương đồng, khiến người bệnh dễ nhầm lẫn. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp nhận diện bệnh:
Đau nhức xoang: Cơn đau do viêm xoang thường xuất hiện ở vùng trán, quanh mũi, hàm trên hoặc giữa hai mắt. Một số trường hợp có thể bị đau đầu, nhưng cơn đau thường chỉ thoáng qua và không kéo dài liên tục.
Chảy dịch mũi: Viêm xoang làm tăng tiết dịch nhầy, có thể có màu vàng, xanh hoặc trắng đục. Dịch mũi chảy ra ngoài gây sổ mũi hoặc chảy xuống họng, khiến người bệnh cảm thấy vướng víu, ngứa ngáy cổ họng. Điều này có thể dẫn đến tình trạng ho, đặc biệt vào ban đêm hoặc sau khi thức dậy vào buổi sáng. Đồng thời, giọng nói cũng có thể trở nên khàn hơn.
Nghẹt mũi: Tình trạng viêm làm niêm mạc xoang và mũi sưng lên, cản trở luồng không khí lưu thông, dẫn đến nghẹt mũi. Điều này khiến người bệnh khó thở và mất khả năng nhận biết mùi một cách rõ ràng.
Đau đầu: Áp lực tích tụ trong xoang kết hợp với tình trạng viêm nhiễm gây ra những cơn đau đầu. Cơn đau thường nghiêm trọng hơn vào buổi sáng do chất dịch tích tụ trong suốt đêm. Ngoài ra, thay đổi áp suất không khí đột ngột, chẳng hạn khi đi máy bay, cũng có thể làm cơn đau trở nên tồi tệ hơn.
Hoa và kích ứng họng: Dịch mũi chảy xuống họng không chỉ gây cảm giác khó chịu mà còn kích thích phản xạ ho, đặc biệt vào buổi sáng. Điều này khiến người bệnh cảm thấy ngứa rát cổ họng và khó ngủ. Để giảm triệu chứng, có thể nằm kê cao gối hoặc nằm nghiêng khi ngủ.
Ngoài những dấu hiệu trên, viêm xoang còn có thể đi kèm với một số triệu chứng khác như:
- Sốt: Thường xảy ra khi viêm xoang do nhiễm trùng.
- Đau tai: Áp lực từ xoang lan sang tai, gây cảm giác đau hoặc ù tai.
- Đau răng: Viêm xoang hàm có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh ở vùng răng trên, gây ra cảm giác ê buốt hoặc đau nhức răng.
- Sưng vùng mặt: Viêm nhiễm có thể khiến mặt bị sưng, đặc biệt ở vùng má và quanh mắt.
- Hôi miệng: Dịch mủ tích tụ lâu ngày trong xoang có thể gây mùi hôi khó chịu.
- Mệt mỏi: Do cơ thể phải liên tục đối phó với tình trạng viêm, người bệnh dễ cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng.
Nhận biết sớm các triệu chứng viêm xoang giúp bạn có biện pháp điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng hơn. Nếu gặp các dấu hiệu trên trong thời gian dài, bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.
Viêm xoang có nguy hiểm không?
Nếu không được điều trị kịp thời, viêm xoang có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
- Viêm màng não: Viêm nhiễm có thể lan vào các mô xung quanh não, gây viêm màng não, một tình trạng rất nguy hiểm.
- Nhiễm trùng hốc mắt: Viêm xoang có thể dẫn đến nhiễm trùng mắt, thậm chí gây mất thị lực nếu không điều trị kịp thời.
- Viêm tai giữa: Các xoang và tai có thể liên kết với nhau, và viêm xoang có thể dẫn đến viêm tai giữa.
Cách điều trị viêm xoang hiệu quả
Viêm xoang là bệnh lý dễ trở thành mãn tính nếu không được điều trị đúng cách. Khi viêm xoang cấp tính không được chữa trị triệt để, bệnh có thể kéo dài, tái phát nhiều lần và chuyển sang giai đoạn mạn tính. Đưới đây là phương pháp điều trị được chuyên gia khuyến cáo:
Điều trị nội khoa dùng thuốc
Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến, đặc biệt với viêm xoang cấp tính. Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm:
- Thuốc kháng sinh (nếu có nhiễm khuẩn)
- Thuốc chống viêm, giảm sưng
- Thuốc chống dị ứng
- Thuốc co mạch giúp thông mũi
Tuy nhiên, các loại thuốc này cần được sử dụng đúng cách và theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng. Việc tự ý sử dụng thuốc hoặc lạm dụng kháng sinh có thể gây kháng thuốc, khiến viêm xoang trở nên dai dẳng và khó điều trị hơn.
Trong một số trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cần được rửa xoang hoặc bơm thuốc trực tiếp vào xoang để điều trị. Khi thực hiện các thủ thuật này, người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín để tránh biến chứng nguy hiểm. Ngoài ra, tuân thủ đúng phác đồ điều trị và thực hiện các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.
Phẫu thuật điều trị viêm xoang
Phẫu thuật chỉ được chỉ định khi các phương pháp điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả hoặc khi bệnh đã gây biến chứng. Một số trường hợp cần can thiệp phẫu thuật bao gồm:
- Viêm xoang kéo dài nhiều năm, không đáp ứng với thuốc điều trị
- Biến chứng nguy hiểm như viêm ổ mắt, chèn ép dây thần kinh thị giác
- Dị tật cấu trúc vùng mũi xoang như vẹo vách ngăn, polyp mũi lớn gây cản trở đường thở
Phẫu thuật viêm xoang giúp loại bỏ tác nhân gây bệnh, cải thiện tình trạng thông thoáng xoang mũi và hạn chế nguy cơ tái phát. Tuy nhiên, sau phẫu thuật, bệnh nhân vẫn cần chăm sóc đúng cách và duy trì lối sống lành mạnh để tránh viêm xoang quay trở lại.
Nhìn chung, viêm xoang là một bệnh khó chữa dứt điểm, đặc biệt khi các yếu tố môi trường và cơ địa vẫn tồn tại. Do đó, việc điều trị cần kết hợp cả thuốc, các biện pháp chăm sóc tại nhà và thay đổi lối sống để đạt hiệu quả tốt nhất.
Phòng ngừa viêm xoang như thế nào?
Để tránh mắc viêm xoang hoặc giảm nguy cơ tái phát, bạn có thể thực hiện những biện pháp sau:
- Giữ vệ sinh mũi họng sạch sẽ: Rửa mũi thường xuyên bằng nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn.
- Hạn chế tiếp xúc với khói bụi và ô nhiễm: Tránh ra ngoài khi không khí ô nhiễm, đeo khẩu trang khi cần thiết.
- Bổ sung dinh dưỡng và tăng cường đề kháng: Ăn các thực phẩm giàu vitamin C, kẽm để tăng cường hệ miễn dịch.
- Giữ ấm cơ thể vào mùa lạnh: Tránh bị cảm lạnh, vì viêm mũi do cảm cúm có thể dẫn đến viêm xoang.
Viêm xoang là một bệnh lý phổ biến nhưng có thể gây nhiều khó chịu nếu không được điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị sẽ giúp bạn có thể đối phó hiệu quả với căn bệnh này. Hãy chăm sóc sức khỏe mũi họng của mình và đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp y tế khi cần thiết.
Xem thêm:
